HLV Park Hang Seo từng nói đến World Cup cách đây 3 năm, khi bóng đá Việt Nam đang lâng lâng trong men say chiến thắng với ngôi á quân U23 châu Á, top 4 ASIAD và chức vô địch AFF Cup cùng trong năm 2018. Nhà cầm quân Hàn Quốc là người đưa ra nhiều viễn cảnh trong mơ và tự tay hiện thực nó ở bóng đá Việt Nam. Nhưng riêng với World Cup, ông Park đưa ra một nhận định phũ phàng. Đó là Việt Nam chưa thể nghĩ về World Cup 2022, khi nền bóng đá này còn yếu và thiếu nhiều tiêu chí để đưa đội tuyển giành vé dự VCK thế giới. 

Không phủ nhận bóng đá Việt Nam đã đào tạo ra được 2 thế hệ cầu thủ trẻ 1995-1997 và 1997-1999 xuất chúng. Tài năng của họ thậm chí còn giúp cho Việt Nam vượt tầm khu vực và bình diện bóng đá trung bình khá của châu Á để tiến đến top đầu bóng đá châu Á. Minh chứng rõ nhất là lần đầu tiên trong lịch sử, Việt Nam vào đến vòng loại cuối cùng World Cup của châu lục trong lịch sử. Phép thuật của ông Park Hang Seo dựa trên một nền tảng phát triển cầu thủ trẻ đã đưa Việt Nam đến một ngưỡng trình độ mà trước đây chúng ta chưa từng nghĩ tới.

Nhưng như thế là chưa đủ để cấu thành nên niềm hy vọng có cơ sở về giấc mơ World Cup ngay ở thời điểm này. Sau lễ bốc thăm chia bảng vòng loại World Cup, trong bối cảnh người hâm mộ còn hồ hởi về một bảng đấu dễ chịu nhất với Việt Nam khi có sự xuất hiện của Oman hay Trung Quốc thì ông Park một lần nữa kéo giới mộ điệu xuống đất với bình luận: “Việt Nam là đội yếu nhất của bảng đấu”. 

Trình độ của Việt Nam quả thực lép vế hơn so với Nhật Bản, Saudi Arabia, Trung Quốc, Oman hay Australia. 4 trận đấu với 4 thất bại đã qua là dẫn chứng rõ ràng cho điều đó. Trang Global Football Ranking nhận định Việt Nam chỉ còn đúng 0,04% khả năng dự VCK World Cup 2022 bằng cách đá tranh vé vớt. 0,04%, con số nhỏ nhoi ấy đủ khiến người hâm mộ hiểu rằng giấc mơ World Cup chưa thể hiện diện với Việt Nam. 

Đội tuyển Việt Nam cũng bước vào vòng loại thứ 3 World Cup trong bối cảnh không có được lực lượng mạnh nhất. Nhưng ngoại trừ chấn thương vai của Văn Lâm hay thoát vị đĩa đệm của Trọng Hoàng thì hai chấn thương của Hùng Dũng và Văn Hậu xảy ra với các nguyên nhân bề nổi lẫn “tảng băng chìm” của bóng đá Việt Nam. Hùng Dũng gãy chân từ một pha bóng vào cả hai chân của Hoàng Thịnh. Đó không phải là một tình huống phát sinh hiếm hoi ở bóng đá Việt Nam. Đặc sản chơi bóng bạo lực, tiểu xảo, chửi mắng, đuổi đánh trọng tài từng là một thứ khó nuốt của V.League.

Sau chấn thương của Hùng Dũng bởi một pha bóng bạo lực, các tuyển thủ Việt Nam nhiều năm chơi bóng ở V.League cũng vô tình nhiễm thói hư ấy khi bước ra đấu trường châu Á. Cú vung tay vào mặt tiền đạo Oman của Tấn Tài, Duy Mạnh là điển hình cho điều đó. Những chiêu trò, tiểu xảo ấy vốn dĩ xuất hiện một cách hồn nhiên ở V.League bấy lâu nay mà các trọng tài không đủ sự cương quyết để răn đe với các cầu thủ.

Nếu như chấn thương của Hùng Dũng đến từ thói quen chơi bóng bạo lực thì việc Đoàn Văn Hậu liên tục vắng mặt vì chấn thương là tảng băng chìm cho tư duy bóng đá thiển cận với sự thiếu hiểu biết của khoa học bóng đá. “Vấn đề của Văn Hậu là việc không lắng nghe cơ thể. Không phải cứ vào phòng gym, nâng tạ, ăn thật nhiều bữa rồi làm người to ra. Bởi khi người to ra một cách bất thường sẽ khiến cho các cơ tỏa ra. Như thế rất không ổn. Tiếp nữa về vấn đề các cầu thủ ở đội tuyển Việt Nam chấn thương. Có vài người ở đây không chuyên nghiệp. Điều này có thể hiểu theo hướng họ bất chấp mọi giá để giành được thành tích. Và như thế là không chuyên nghiệp cho nền thể thao.

Với trường hợp của Văn Hậu, việc cậu ấy gặp phải như ngày hôm nay là dĩ nhiên. Nếu ai đủ trình độ để quan tâm đến y tế thể thao thì thừa hiểu việc Văn Hậu chấn thương không có gì bất ngờ, mà nó là hệ quả tất yếu của việc ăn sai, hiểu sai, không lắng nghe cơ thể và cũng cực kỳ thiếu chuyên nghiệp trong việc hoạch định những kế hoạch dài hạn và ngắn hạn của nền bóng đá”, siêu cò châu Âu - Jernel Kamesek nhận ra vấn đề phát triển cầu thủ trẻ của Việt Nam từ bài học của Văn Hậu. 

Ở góc độ tiếp theo liên quan đến chuyên môn. Đội tuyển Việt Nam dù rằng vẫn có một lực lượng không tồi khi bước vào Vòng loại cuối cùng World Cup 2022 nhưng chất lượng và phong độ của từng cá nhân vẫn còn là điều mà chúng ta lo lắng. Phan Văn Đức khiến người ta ngỡ ngàng khi không còn là chính mình ở 2 năm trước. Quang Hải sau quãng thời gian bùng nổ dường như đã đến ngưỡng của trình độ bản thân. Duy Mạnh, Ngọc Hải, Tuấn Anh lần lượt là cái bóng của bản thân nếu như đối chiếu với họ ở AFF Cup, Asian Cup hay vòng loại thứ 2 World Cup 2022. 

Dịch Covid-19 khiến ranh giới giữa hay và tệ của ĐT Việt Nam ngày càng bị đào sâu hơn. Nếu như ở năm 2018, 2019 thì bước sang năm 2021, khi bóng đá trở lại guồng quay, Việt Nam đã chơi tệ thế nào. Đó không hẳn là sự chênh lệch về trình độ. Đó còn là việc Việt Nam tự thua chính bản thân mình so với giai đoạn trước đó. 

Chúng ta có thể buồn bã vì những thất bại liên tiếp của đội tuyển Việt Nam trong thời gian qua. Chúng ta có thể thất vọng vì một bức tranh hiện thực còn rất nhiều vấn đề từ đào tạo, tổ chưc V.League, cơn bão chấn thương, vấn đề phong độ của các cầu thủ. Và chúng ta có thể bồn chồn về giấc mơ VCK World Cup 2026 liệu có là mộng tưởng với bóng đá Việt Nam? 

Đúng. Dù VCK World Cup 2026 có mở rộng từ 4,5 lên 8,5 đội châu Á thì với vị thế đội chỉ nằm trong top 20 châu lục như Việt Nam hiện giờ, giấc mơ ấy còn rất xa vời. Để thu hẹp khoảng cách ấy, những nhà làm bóng đá Việt Nam cần phải tập trung xây dựng từ việc đào tạo trẻ và một hệ thống giải VĐQG mạnh hơn. 

Chúng ta sẽ chẳng thể đi lên nếu như các giải trẻ cứ hoãn lên, hoãn xuống và thiếu đi sân chơi cho các cầu thủ cận chuyên nghiệp. Chúng ta cũng sẽ chẳng hy vọng trình độ cầu thủ chuyên nghiệp tăng lên khi V.League hễ cứ chứng kiến đội này bỏ giải, nay đội kia không đáp ứng nổi tiêu chí bóng đá chuyên nghiệp của AFC. Trước khi nghĩ đến VAR, người hâm mộ có lẽ vẫn còn bận tâm đến một yếu tố cơ bản nhất nằm ở sự ổn định. 

Chừng nào V.League mới thôi những scandal đó. Chừng nào giải đấu mới sạch bóng những ông bầu và các đội bóng tuỳ hứng giữa việc tham gia và bỏ giải. 

Dẫu sao, ở một góc độ tích cực, việc ĐT Việt Nam vào đến vòng loại này cũng giúp vị thế của chúng ta tăng lên trông thấy. Mà ở đó, việc được cọ xát liên tục với các đối thủ hàng đầu châu lục có ý nghĩa rất nhiều. 

Đã có một thời gian dài, Việt Nam chỉ quanh quẩn với mục tiêu làm thế nào thắng được Malaysia, Indonesia hay Thái Lan. Đã có một thời gian dài, chúng ta xem những chiến thắng trước các đội bóng Tây Á ở diện tầm trung là một chiến công được hoan nghênh. 

​​Lúc này, đẳng cấp, vị thế của Việt Nam cho phép chúng ta được đối đầu với những đội tuyển mạnh. Đó là cơ sở để chúng ta tự tin mình sẽ phát triển và bản thân các cầu thủ cũng mạnh lên, thay vì quanh quẩn cả chục năm trời sắm vai “ếch ngồi đáy giếng”.